Logo 1

BIOGRAFI

mati logoreci
Mati Logoreci

Lindi në Shkodër, i biri i Frano dhe Shaqe Logorecit. Mësimet e para i mori në Shkodër. Në moshën 10 vjeç, më 1877, prindërit e dërguan Matinë të ndiqte shkollën tregtare teknike, që ishte hapur në atë qytet. Logoreci mësoi për të shkruar e për të lexuar gjuhën shqipe si dhe italishten, frëngjishten e më vonë edhe gjermanishten. Shkollën ai e vazhdoi për katër vjet në Kolegjin Saverian në Shkodër, duke fituar njohuri për ekonominë e për tregtinë.

Punoi çirak në shoqërinë tregtare Parruca, e cila e dërgoi si llogaritar në Monfalkone afër Triestes. Ra në kontakt me shkrimet e me veprat e Jeronim de Radës, Dora d’Istrias, Serembes, Stratigoit, Santorit; dhe të përkohshmet që botoheshin në Sofje, në Bukuresht, në Stamboll dhe me botimet e vëllezërve Frashëri, Pashko Vasës, Zef Jubanit.

Pasi punoi në Itali, shkoi për studime për pak kohë në Francë. Pas kthimit në Shqipëri, Ipeshkvi Andrea Logoreci, xhaxhai i Matisë, duke parë mungesën e mësuesve të gjuhës në atë zonë, dërgoi dy nipat e tij, Matinë e Pashkon në Prizren për t’i bërë mësues të gjuhës shqipe. Matinë e emëruan në Prizren, më 1 maj 1889, e Pashkon në Gjakovë.

Në Prizren krijoi edhe familjen, duke u martuar më 24 shtator 1894 me një vajzë qyteti, Paulina (lindur më 03.01.1878) e bija e Tomës dhe Ndreshës. Ata lindën katër fëmijë: Kolën, Gjonin, Martën dhe Shaqen. Atje dha mësim për njëfarë kohe, sepse më pas dha dorëheqje, për shkak se ra në konflikt me konsullatën austro-hungareze, që drejtonte arsimimin e katolikëve shqiptarë në Perandorinë Osmane nën kujdesin e Kultusprotektoratit. Më 1899 Logoreci ngriti një shkollë tjetër private shqiptare e cila, sikundër del nga dokumentet, ka gëzuar mbështetje të gjerë. Të dyja shkollat u shkrinë më 1900. Shërbeu si mësues në Prizren deri më 1903, kur u transferua në shkollën françeskane në Shkodër.

Më 14 nëntor 1907 nisi të botojë gazetën e përdyjavshme "Dashamiri", që e shtypte në Trieste me alfabetin e quajtur "Agimi". Gazeta nuk zgjati shumë. Ajo doli vetëm në katërmbëdhjetë numra deri sa u mbyll më 6 gusht 1908. Në nëntor 1908 Logoreci përfaqësoi shoqërinë "Agimi" të Shkodrës në Kongresin e Manastirit, së bashku me poetin Ndre Mjeda,- ndikoi shumë sidomos studimet e tij gjuhësore të cilin e kishte jo vetëm kushëri të parë (djalë halle), por edhe shok e bashkëpunëtor - me At Fishtën, Hilë Mosin dhe Luigj Gurakuqin. Po më 1908, me Lazër Mjedën, të vëllanë e poetit, organizoi një shkollë nate shqipe në Shkodër. Nën kujdesin e këtij klubi ai botoi një tekst shkolle prej 201 faqesh për historinë e lashtë me titull "Ndolliina historijet t'motshme", Shkodër 1911, e cila mbulonte historinë e lashtë të Ilirisë, Maqedonisë dhe Epirit si dhe përfshinte një vështrim mbi Egjiptin dhe Greqinë e lashtë.

Ai u lidh me studiues të shquar të gjuhës e të historisë sonë në trevat shqiptare e jashtë, duke këmbyer mendime e materiale për probleme të gjuhës shqipe. Përveçse me Mjedën, ai kishte lidhje e miqësi edhe me prof. dr. Aleksandër Xhuvanin, Norbert Joklin, Nikolla Ivanajn, Luigj Gurakuqin, Gjergj Fishtën, etj. Ky kontakt i drejtpërdrejtë me personalitete të shquara politike, shkencore e shoqërore, ndikuan në formimin e botëkuptimit e tij.

Pas pavarësisë Logoreci shërbeu si mësues në Tiranë, kurse nga 1916 deri 1918 si funksionar për arsimin në Shkodër. Më 1916 ishte edhe anëtar i "Komisisë Letrare Shqype" të ngritur në qytetin e tij të lindjes nga autoritetet austro-hungareze. Më 1920 mori pjesë në Kongresin e Lushnjës si delegat i Shkodrës. Nga 1922 deri 1923 qe sekretar i përgjithshëm në Ministrinë e Arsimit dhe iu kushtua arsimit derisa doli në pension më 1930.

Në vitet e fundit të jetës Mati Logoreci iu kthye botimit të një gazete të re, "Drita", numri i parë i së cilës doli më 28 nëntor 1936 dhe zgjati të paktën deri më 1939. "Drita" kishte një tirazh prej 4000 kopjesh, pra qe gazeta më e madhe shqiptare në vitet para Luftës së Dytë Botërore. Mati Logoreci vetë i redaktoi nëntëdhjetë e tre numrat e parë deri më 23 mars 1937.

Përveç tekstit "Ndolliina historijet t'motshme", Logoreci ishte autor i një numri tekstesh të tjera shkollore dhe veprash për historinë, më e mira ndër të cilat është një libër 301 faqesh "Historija e përgjithshëme", Shkodër 1924, ku bie në sy një prirje e lehtë letrare e gjuhësore. Është shquar si purist i gjuhës së dialektit të tij të Shqipërisë së Veriut. Mati Logoreci vdiq më 7 shkurt 1941 në Tiranë në moshën shtatëdhjetekatër vjeç, si figurë e shquar e arsimit shqiptar.

Për verprimtarinë e Mati Logorecit janë shkruar artikuj të shumtë si dhe libri: Mati Logoreci nga Prof. Dr. Musa Kraja (1987). Më pas Prof. Musa Kraja bëri një ribotim të librit në vitin 2001 duke përpunuar shumë pjesë të tij.

Në nderim të figurës së tij janë emërtuar:

Rruga Mati Logoreci - Tiranë

Shkolla Mati Logoreci - Shkodër

Shkolla Mati Logoreci - Prizren